Ζητάτε αυτό που θέλετε απλά κι ευθέως; Ή μήπως έμμεσα, με πλάγιο τρόπο; Το απαιτείτε ή βρίσκετε τον τρόπο να γίνει, χωρίς να το εξηγήσετε ή να έρθετε σε σύγκρουση; Ή τελικά υποχωρείτε και δεν κάνετε αυτό που θέλετε;
Υπάρχουν πέντε στυλ επικοινωνίας και συμπεριφοράς.
Επιθετικότητα, Παθητικότητα, Παθητική Επιθετικότητα, Χειριστική Συμπεριφορά και Διεκδίκηση. Μόνο όμως το τελευταίο, δηλαδή η διεκδικητική συμπεριφορά έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα, αυξάνει την αυτοεκτίμηση και βοηθά τις σχέσεις μας.
Η Επίθεση:
Στόχος είναι η υποταγή των άλλων και όχι ο σεβασμός από τους άλλους. Ο επιθετικός άνθρωπος χρησιμοποιεί απειλές, εκφοβισμό, ενοχοποίηση και το μήνυμα που στέλνει είναι «Μόνο εγώ έχω δίκιο και όλοι οι άλλοι άδικο». Επιθετική δεν είναι μόνο η απότομη κι αυταρχική συμπεριφορά (π.χ. «Θα γίνει έτσι επειδή το λέω εγώ!»), αλλά και διάφορες άλλες εκφράσεις που φοβίζουν και ντροπιάζουν, όπως «Δεν ξέρεις τι σου γίνεται…περίμενε να δεις τι θα συμβεί!» ή «Δεν το περίμενα αυτό από σένα…πώς μπορείς να μου αντιμιλάς;».
Η Παθητικότητα:
Στον αντίποδα βρίσκεται ο φόβος μήπως πληγωθεί ή αναστατωθεί κάποιος, με τελικό αποτέλεσμα την υποχώρηση και την υποταγή. Ο παθητικός άνθρωπος κάνει πίσω, απολογείται, δικαιολογείται, δέχεται το φταίξιμο και τελικά δεν καλύπτει τις ανάγκες του. Έτσι όχι μόνο δεν κερδίζει αυτό που θέλει, αλλά νιώθει κατώτερος. Χάνει την αυτοεκτίμηση, αλλά και το σεβασμό των άλλων, συσσωρεύει θυμό, υποφέρει από ψυχοσωματικά συμπτώματα.
Η Παθητική Επιθετικότητα:
Πρόκειται για τον άνθρωπο που δεν μπορεί να πει εύκολα «όχι», αποφεύγει τη σύγκρουση, έτσι στα λόγια είναι παθητικός, αλλά στην πράξη βγάζει ασυνείδητα τον συσσωρευμένο θυμό και επιθετικότητα. Για παράδειγμα αργεί στα ραντεβού, «ξεχνάει» να τηλεφωνήσει ή άλλα πράγματα που έχει υποσχεθεί, είναι αναβλητικός, υπεραμύνεται των καλών του προθέσεων αλλά δυσκολεύεται να δεσμευτεί, ή όταν κάτι τον δυσαρεστεί προτιμά να απομακρυνθεί αντί να το εκφράσει.
Η Χειριστική Συμπεριφορά:
Κι εδώ υπάρχει συσσωρευμένος θυμός & επιθετικότητα. Δεν ζητάει αυτό που θέλει, αλλά προσπαθεί να το αποκτήσει με έμμεσο, πλάγιο, συγκαλυμμένο τρόπο. Μπορεί να προξενεί οίκτο, λύπηση, να παρουσιάζεται ως θύμα, να κατηγορεί τους άλλους. Συνήθως αλλάζει θέμα όταν η συμπεριφορά του βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης και δημιουργεί ενοχές, π.χ. «εγώ που έχω κάνει τόσα για εσένα…».
Και οι 4 αυτές συμπεριφορές είναι τοξικές τόσο για τις διαπροσωπικές σχέσεις, όσο και για το ίδιο το άτομο. Τόσο η συστηματική (άμεση ή συγκαλυμμένη) επίθεση, όσο και η συνεχής ατολμία δεν προσφέρουν πραγματική ικανοποίηση και δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα προσωρινά λύνουν. Γι’ αυτό είναι πολύ προτιμότερη η διεκδίκηση.
Διεκδικητική Συμπεριφορά:
Αποφασίστε ποια είναι τα όρια σας και οι στόχοι σας, τι θέλετε και γιατί. Εκφράστε τι θέλετε, πώς νιώθετε, τι είναι σημαντικό για εσάς, ξεκάθαρα, σταθερά, με σεβασμό στον εαυτό σας και τους άλλους. Για παράδειγμα, ζητήστε ξεκάθαρα κάτι, πείτε όχι χωρίς ενοχές, εκφράστε σκέψεις, συναισθήματα, τη γνώμη σας, θέστε τα όρια σας και μετά διαπραγματευτείτε, λειτουργείστε με βάση τις πραγματικές σας ανάγκες και όχι από αντίδραση ή άμυνα, αποφασίστε μόνος χωρίς να επηρεάζεστε από τους άλλους.
Έτσι ικανοποιούνται ουσιαστικά οι ανάγκες κι επιθυμίες, ενισχύεται η αυτοεκτίμηση, διαφυλάσσονται τα δικαιώματα, τα προβλήματα λύνονται αποτελεσματικά με αμοιβαία ικανοποιητικό τρόπο, υπάρχουν ισότιμες σχέσεις και καλύτερη επικοινωνία!
© ΤΖΙΝΑ ΧΟΝΔΡΟΥ, Μ.Sc.
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
Δημοσιεύτηκε στην πύλη της Ψυχολογίας, e-psychology.gr.