Το stress μπορεί να μας ακινητοποιεί ή να μας κινητοποιεί. Είναι στο χέρι μας!
Οι τρόποι αντιμετώπισης του στρες είναι αρκετοί.
Οι προσωρινοί (αγχολυτικά, καταχρήσεις, αποφυγή) δεν είναι πολύ βοηθητικοί.
Οι μακροπρόθεσμοι (αλλαγές στη ζωή, στη σκέψη, στη διαχείριση προβλημάτων, στον οργανισμό) απαιτούν μεγαλύτερη προσπάθεια και υπομονή, αλλά αξίζουν τον κόπο!
Επιλέγουμε αυτόν ή αυτούς τους τρόπους που εμείς νιώθουμε ότι μας ταιριάζουν και είναι αποτελεσματικοί για εμάς.
1) Χαλάρωση
Οι ήρεμες εισπνοές-εκπνοές από τη μύτη, σε συνδυασμό με ασκήσεις χαλάρωσης, βοηθούν το σώμα μας να χαλαρώσει και μειώνουν τα αρνητικά συναισθήματα. Μια καλή τεχνική είναι η προοδευτική νευρομυϊκή χαλάρωση, που μπορεί να συνδυαστεί με εικονική σκέψη (νοερή απεικόνιση). Η χαλάρωση είναι κάτι που μαθαίνεται, μέσω συστηματικής εξάσκησης. Αν σημειώνουμε σε κάποιο ημερολόγιο τη χαλάρωση που πετυχαίνουμε κάθε φορά και τα συναισθήματα που βιώνουμε, η προσπάθειά μας θα είναι πιο αποτελεσματική.
2) Απόσπαση προσοχής
Και αυτό είναι κάτι που μαθαίνεται, αν και δεν ταιριάζει σε όλους τους ανθρώπους. Επίσης, αν δούμε ότι ένας τρόπος απόσπασης της προσοχής δεν μας ταιριάζει, αντί να παραιτηθούμε αξίζει να δοκιμάσουμε κάποια άλλη δραστηριότητα.
Παραδείγματα τρόπων απόσπασης της προσοχής:
α) Παρατηρείστε τον κόσμο γύρω σας, π.χ. πώς είναι ντυμένοι οι άλλοι, τι υπάρχει στο χώρο, τι συμβαίνει γύρω σας.
β) Ασχοληθείτε με κάτι, π.χ. κάντε δουλειές στο σπίτι, βγείτε μια βόλτα, διαβάστε, δείτε μια ταινία, πηγαίνετε για ψώνια.
γ) Διώξτε τη σκέψη που σας βασανίζει από το μυαλό σας με όποιον τρόπο εσείς νομίζετε κατάλληλο. Είναι δική σας σκέψη, εσείς της δίνετε σημασία, δεν είναι το γεγονός που την προκάλεσε σημαντικό, αλλά η σκέψη. Αν λοιπόν θεωρήσετε το γεγονός ασήμαντο και ανάξιο προσοχής, θα μειωθούν και οι αρνητικές σκέψεις.
3) Διαχείριση θυμού
Ο θυμός δεν είναι απαραίτητα δυσλειτουργικός, αντίθετα μας κινητοποιεί να αλλάξουμε κάτι. Πριν από όλα, χρειάζεται να εντοπίσουμε τι πραγματικά μας θυμώνει – σας διαβεβαιώνω ότι είναι πιο δύσκολο απ’ όσο ακούγεται!
Στη συνέχεια, για να διαχειριστούμε το θυμό, χρειάζεται είτε να βρούμε τρόπους εκτόνωσης κι έκφρασης (π.χ. μέσω ανάπτυξης διεκδικητικότητας), ή τρόπους να ηρεμήσουμε (π.χ. τεχνικές αυτοσυγκέντρωσης). Τόσο η φιλοσοφία του “ventilating” (βγάζω την ένταση), όσο και το “meditating” (διαλογίζομαι) έχουν αποτέλεσμα.
Το μόνο που δεν έχει αποτέλεσμα είναι να καταπνίξουμε το θυμό και να διογκώνεται μέσω των σκέψεων. Τότε χειροτερεύει το stress, νιώθουμε εγκλωβισμένοι και μπορεί να έχουμε ανά διαστήματα ανεξέλεγκτες εκρήξεις θυμού.
Όταν εκφράζουμε το θυμό μας, αυτό καλό είναι να γίνεται προς το σωστό στόχο, την κατάλληλη στιγμή και με το σωστό τρόπο, αν θέλουμε να έχει θετικό αποτέλεσμα. Αποφεύγουμε την κλιμάκωση του συναισθήματος τη στιγμή της έντασης.
4) Ανάπτυξη διεκδικητικότητας
- Ξεκαθαρίστε μέσα σας τα δικαιώματά σας και διαφυλάξτε τα (π.χ. έχω δικαίωμα να πω όχι, έχω δικαίωμα να έχω ιδιωτικό χώρο/χρόνο, έχω δικιά μου άποψη, έχω δικαίωμα να θέλω κάτι συγκεκριμένο και να το ζητάω ξεκάθαρα).
- Αποφασίστε τι θέλετε και γιατί.
- Προετοιμάστε τα επιχειρήματά σας και διατηρείστε την ψυχραιμία σας.
- Να είστε επίμονοι αλλά διαλλακτικοί όπου απαιτείται (έχουν και οι άλλοι δικαιώματα και δεν είναι υποχρεωμένοι να συμφωνούν μαζί μας), αποδεχτείτε τον εαυτό σας και αναλάβετε τις ευθύνες σας, αλλά μόνο για τον εαυτό σας και τις πράξεις σας.
5) Διαχείριση χρόνου
Διακρίνουμε το επείγον από το σημαντικό. Π.χ. είναι σημαντική για μένα η σχέση με το σύντροφο, αλλά είναι επείγον να πληρώσω τώρα το λογαριασμό που λήγει.
Καταγράφουμε τις υποχρεώσεις μας, θέτουμε προτεραιότητες, φτιάχνουμε ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα.
Να έχουμε ξεκάθαρους στόχους. Τι θέλουμε να πετύχουμε, γιατί και πότε;
Να αναθέτουμε μερικές δουλειές και στους άλλους. Δεν είναι δυνατόν να τα κάνουμε όλα μόνοι μας.
6) Επίλυση προβλημάτων
- Αναλύστε τα επιμέρους στοιχεία του προβλήματος, τι και γιατί σας ενοχλεί, ποιος είναι ο στόχος σας;
- Συλλέξτε πληροφορίες, καταγράψτε τις πιθανές λύσεις, τα υπέρ και τα κατά της κάθε μιας.
- Σχεδιάστε λεπτομερώς τη δράση και εφαρμόστε τη λύση.
- Αξιολογήστε το αποτέλεσμα και ανάλογα επαναλάβετε στο μέλλον ή μάθετε από την εμπειρία σας και τροποποιήστε ανάλογα.
Είναι σημαντικό να προχωράμε βήμα-βήμα, να θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους, να προετοιμαζόμαστε έγκαιρα, να αναβάλουμε όταν δεν νιώθουμε έτοιμοι, αλλά τελικά να τολμάμε να δράσουμε, αντί να αποφεύγουμε επ’ αόριστον!
© ΤΖΙΝΑ ΧΟΝΔΡΟΥ, Μ.Sc.
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
